Yeni ve modern şehirleşmede yapılan kat ittifakı yüksek binalarda çöp toplama işi , toplanacak çöp miktarına bağlı olarak, personel ve ciddi bir zaman gerektirir. Hastane ve otellerde hem çöp hemde çamaşır için aynı sorun geçerlidir. Çöp ve çamaşır şutu üst katlardan atılan çöp yada çamaşırların bir şut yardımıyla toplama odasına (BK veya ZK) iletilmesini sağlayan bir sistemdir.
Çöp şutlarında TS 2166 kurallarına uyulmalıdır. Baca kapakları yerden 60-90 cm yüksekte olmalıdır. Çöp bacasının yüksekliğinin çatıdan daha yükseğe uzatılarak hava alması sağlanmalıdır.
Malzeme Seçimi
Çöp şutu bacalarında en önemli seçim paslanmaz malzeme seçimidir. Korozyona uğrayan yada yangın dayanıklılığı olmayan malzeme seçilmemelidir. Korozyona uğrayan şutlardaki delinme ve yırtılmalar, atılan çöplerin bu noktalarda takılmasına ve şutun tıkanmasına yol açmaktadır. Ayrıca yangın dayanıklılığı olmayan hatta yangın etkisini arttıran fiber malzemelerde bina güvenliği için kesinlikle kullanılmamalıdır. Kullanılması gereken malzeme: paslanmaz çelik sınıfından AISI 304 kalitede olmalıdır.
Kullanılacak malzeme kalınlığı da seçilen çapa uygun olarak 1 mm den az olmamalıdır. İsteğe bağlı olarak dairesel ve özel şekillerde üretim yapılabilmektedir. 1 mm geniş çaplarda dairesel formunu koruyabilecek et kalınlığıdır. Bunun yanısıra galvaniz olarakta kullanılmaktadır. Erken korozyona sebep olan asit gibi sebeplerden dolayı paslanmaz sac tavsiye edilir. Bacanın ses yapmaması için bacanın binaya temas noktalarına ses yalıtımı yapılmalıdır.
Havalandırma ve Temizleme
Çöp şutlarında havalandırma sistemi mutlaka yapılmalıdır. Çöp odasında oluşabilecek bakterilerin çöp şutundan kapaklar vasıtasıyla bina içerisine nüfuz etmesini engellemek gerekir. Bu nedenle sistemin çatıya yakın bölümlerinde bir fan kullanılarak bu hava sirkülasyonu sağlanmalıdır.
Çöp şutlarının zaman zaman yıkanıp temizlenmesini ihtiyaç vardır. Bu sistem otomasyonla yapılabileceği gibi, manuel olarakta yapılabilir. Katlarda kapak boğazlarına konulan nozullara bağlanacak su sistemiyle manuel olarak yıkama yapılabilir. Ayrıca kat ittifakı düşük olan binalarda manuel olarak kullanılır. Bu işlem; bir aparat ile insan gücü vasıtasıyla yukarıdan aşağı doğru temizlik yapılır.
Çöp Şutu Kapakları
Çöp şutu kapakları mutlaka kilitlenebilir olmalıdır. Bu sistem 3 şekilde kurgulanabilir:
Klasik Kilit
Bu sistemde görevli her katta kapağı anahtarla açarak şutu kullanır. Bu durumda çöp toplama işi için görevliye mutlaka ihtiyaç duyulur.
Yarı Otomasyon Sistem
Bu sistemde katlarda çöp atacak kişi, kapak üzerinde yanan ışıklara uyarak çöp torbasını atar. Şuta çöp torbası atılmış ise kapaktaki ışık kırmızı yanar ve sistem kapağın açılmasına izin vermez. Çöp konteynere düşünce kapak ışığı maviye döner ve kapak artık açılabilir duruma gelir.
Tam Otomasyonlu Sistem
Bu sistemde ayrıştırma da yapılabilir, kapaktaki çöp niteliğine uygun butona basılır ve çöp odasındaki sistem o konteynere yönlenir, hazır olunca kapak açılır ve attığınız çöp o konteynere düşer.
Şut ve Kapak Montajı
Kapakların kullanımı esnasında kapak kapanırken oluşan vibrasyon, kapak çevresinde kullanılan yapı malzemesinin (alçı, boya vs…) çatlamasına sebebiyet verebilir. Bu durum tüm katlarda sık sık geri dönüş onarımı gerektirmektedir. Bunu engellemenin yolu olarak, kapakların altında ve üstünde rijit etkisi sağlayacak destek kullanılmasıdır.
Otomatik Yangın Damperi
Çöp odasında oluşabilecek yangının şut vasıtasıyla katlara çıkmasının engellenmesi gerekmektedir. Çöp odasına inen şutun bu noktasında yangın damperi kullanılır. Yangın damperi ısıya duyarlı link oda sıcaklığının 70 dereceye çıkması durumunda erir ve kızaktan hareketlenen damper şut ağzını kapatarak ateşin şu içerisine girmesini engeller.
Çöp Ayrıştırma ve Sıkıştırma
Ayrıştırma
Geri dönüş kazanımı için yapılan ayrıştırmada 3 önemli gurup oluşmuştur;
A- Ev Atıkları
B- Plastik, Kağıt, Metal
C- Cam
Daire Kullanıcıları çöp torbalarına tercihlerine uygun çöpü tasnif ederlerse kapak butonunda bu tercihe göre ayrıştırma yapmak mümkündür.
Sıkıştırma
Çok katlı binalarda çöp toplama senaryosu yapıldığında toplanan çöp hacmi çok fazladır. Bu durumda hem yedek konteyner adedi hem de bina dışına taşıma maliyeti oldukça yüksektir. Ev atıklarının kompaktör vasıtasıyla sıkıştırılarak biriktirilmesi durumunda atığın %80’i sıkıştırılır.
Bu durumda daha az konteynere ihtiyaç vardır ve bina dışına tahliye işini kolaylaştırmaktadır. Tüm bu kazançlar nedeniyle sistem bir süre sonra yarırım maliyetini karşılar hale gelir.
Çöp şutlarının tıpkı asansör gibi hassasiyetle projelendirilmesi ve montajının özenle yapılması gereken, uzmanlık isteyen bir konudur.